Galerij – Ellen Singer

Het onderstaande gedicht is geschreven door Ellen en luistert naar de naam “Listen”.

So many languages,
So many ways to share.
The wind in the branches whispers.
I do not understand.
The leaves dance,
I do not understand.
The birds and insects warn me,
I do not heed.

Tribes speak,
Their fellows understand.
Knowledge lost, information gained.
Forgetting we all live together,
Forgetting to work together.

Humans wreck, animals suffer.
Humans gain, the world suffers.

So many languages, so many kings.

So many speak,
So few listen.

De verticale revolutie van Ngũgĩ wa Thiong’o

Ik had hier onze Nederlandse vertaling van The Upright Revolution van Ngũgĩ wa Thiong’o kunnen plaatsen, maar ik heb liever dat u naar de website van Jalada Africa gaat om het verhaal te lezen:

https://jaladaafrica.org/2019/06/08/de-verticale-revolutie-of-de-reden-waarom-mensen-rechtop-lopen/

Ik hoop dat u verder gaat kijken, dat u nieuwsgierig bent naar deze website. Jalada Africa is de website van een pan-Afrikaans schrijverscollectief. Hun doel is het publiceren van Afrikaanse auteurs, zodat lezers snel en effectief bereikt kunnen worden.

Jalada Africa heeft in samenwerking met academici in andere werelddelen een aantal projecten opgezet. Moses Kilolo vroeg Ngũgĩ wa Thiong’o, een van de belangrijkste Afrikaanse schrijvers, of hij mee wilde werken aan een vertaalproject waarbij vrijwilligers een van zijn verhalen zouden vertalen en waarna Jalada Africa de vertaling op hun website zou plaatsen. De schrijver zei, dat hij akkoord ging en een verhaal zou sturen. Het bleef een aantal maanden stil. Tot de verbazing van Moses Kilolo ontving hij niet een van de vele reeds gepubliceerde verhalen, maar een speciaal hiervoor geschreven allegorie. Ngũgĩ heeft het verhaal in Gikuyu geschreven (https://nl.wikipedia.org/wiki/Kikuyu_(volk)) en het zelf vertaald, of misschien beter ‘herschreven’, in het Engels. Het is een van de weinige literaire werken in een niet-westerse taal die in de lijst van meest vertaalde literaire werken op Wikipedia staan (https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_literary_works_by_number_of_translations). Het is een kort verhaal, en het is toch bijzonder dat een verhaal van een Afrikaanse schrijver vaker vertaald is dan Het dagboek van Anne Frank.

Ngũgĩ was de inleidende spreker bij de First Africa International Translation Conference (AITCO 2019) in Nairobi in Kenia. Moses Kilolo gaf daar een presentatie over het Jalada Africa project. Ik was erbij. Niet lang daarna hebben Margreet de Roo, Enrico Koper en ik samengewerkt aan de Nederlandse vertaling. Ook heb ik in mijn netwerk gezocht naar vertalers die de ontbrekende talen konden verzorgen. Zo breidt het aantal vertalingen zich langzaam maar zeker uit. Het verhaal leidde tot visuele interpretaties en voorstellingen. De mondelinge traditie in Afrika is sterk. Op de website staan ook opnames van het verhaal in een aantal talen.

Culinair in cultureel perspectief

Vroeger kon eten niet zo makkelijk worden vervoerd. Men at wat er in de buurt te verkrijgen was, wat daar groeide. Hierdoor ontstonden plaatselijke gerechten. Die bleven niet altijd binnen de huidige landsgrenzen. Zo wordt de oorsprong van bepaalde gerechten door meer dan een volk opgeëist. Maar er zijn meer verschillen. Het gebruik van bepaalde ingrediënten verschilt van land tot land, of regio tot regio.

Bloem
Als we ons in Nederland beperken tot tarwebloem kunnen we in de supermarkt (patent)bloem en zelfrijzend bakmeel kopen. Het verschil is alleen dat die laatste ook een zelfrijzend middel zoals bakpoeder bevat.

Mocht je een keer in Tsjechië de winkel inlopen of bij je gastheer of gastvrouw om bloem vragen dan volgt de vraag welk soort bloem je nodig hebt of wat je wilt gaan maken. Daar hebben ze hladká, polohrubá, hrubá en krupice (erg grof gemalen) tarwemeel (mouka). Het zijn vier soorten tarwebloem (pšeničná mouka). Het verschil zit hem in hoe fijn het wordt gemalen: van fijn naar grof. De meeste huishoudens hebben drie of vier soorten in huis. Men gebruikt de tarwebloem die bij het betreffende recept hoort.

Lente-ui
In Nederland gebruiken we meestal alleen het witte en het lichtgroene deel van een lente-ui. Het is inderdaad malser. Langzaam maar zeker zorgt de ‘zero-waste’ cultuur ervoor dat we het groene deel als smaakmaker gaan gebruiken in soepen of andere gerechten.

In Oost-Europa gebruiken ze vooral het groene deel en als ze wat weggooien, dan is dat het witte deel.

Reizen betekent dat je je niet alleen blootstelt aan verschillende talen, gewoonten en keukens. Je leert dat er veel manieren zijn om iets te gebruiken of te doen. Een kind van meerdere culturen leert dat er altijd meer dan een manier is om iets te doen en dat wat het ook is, het ook altijd anders kan.

Write outside the box - Portfolio Ellen Singer
Write outside the box - Portfolio Ellen Singer

Las manos en contexto

Los idiomas se desarrollan orgánicamente por lo que cada idioma tiene su propia belleza, su propia forma de expresión.

Una mano puede manosear, acariciar o tocar. Un observador puede describir la acción del actor de forma negativa, positiva o neutral. Pero puede ocurrir que en otros idiomas la forma inherentemente negativa no exista, por lo que se necesitarán más palabras para poder describir lo que siente el observador.

Para escribir hay que saber cómo pintar el cuadro con el contexto adecuado, sin aburrir al lector, creando empatía o impulsándole a actuar.

Quino (1937-2020) and Mafalda
A man who made us laugh, cry and think

Growing up in Argentina and Uruguay in the sixties and seventies, everyone knew Mafalda and her friends and family. As a child, I understood some of the ‘jokes’ but not others, but as I grew up, I re-read them and appreciated Mafalda on more levels. Mafalda is not just a comic strip; it portrays a satirical view on world events and daily life. Quino took a situation and gave a perspective without seeking recognition, yet was always insightful. Mafalda is an idealist who hopes the world could change for the better.

Write outside the box
Write outside the box

Mafalda was invented to market a brand of home appliances. I am glad the parties responsible did not select this pitch, as Mafalda would not have resembled the character we know now. Mafalda was born in the early 1960s, as was I. She took her first steps in print in September 1964, after which time her comic strips were published regularly until June 1976. That year, Quino would draw Mafalda and her friends for a UNICEF poster on the Declaration of the Rights of the Child. This was not the last time Quino and Mafalda would promote a worthy cause.

Mafalda taught me to look at things from a different perspective, to consider others’ point of view, to understand that we all live in one world, a world we should be taking care of.

When travelling, I might unexpectedly see Mafalda in a bookshop and smile.

If you haven’t yet come across Mafalda, do take a moment to get to know her a little.

https://en.wikipedia.org/wiki/Mafalda